Een groep is een verzameling van twee of meer personen die met elkaar omgaan. Dit kan zijn omdat zij zich met elkaar identificeren of omdat zij een gezamenlijk doel hebben. Mensen ontlenen hun sociale identiteit aan een bepaalde groep en wordt in de meeste gevallen door anderen als zodanig behandeld. Zo ontstaat wij-zij denken op basis van vooronderstellingen en representaties. Het is als persoon onmogelijk om je je niet met een bepaalde groep te identificeren.
Het principe van groepsdynamica is dat ‘het geheel meer is dan de som der delen’. Het gedrag van het geheel kan daarin niet worden toegeschreven aan het gedrag van individuen. Oftewel: gedrag in groepen gebeurt tussen mensen.
Veel mensen vragen zich af wat het verschil is tussen groepen en een team. Een team heeft een sterkere onderlinge afhankelijkheid door de gezamenlijke doelen die ze willen bereiken. Daarom is dit bij de intake vaak een belangrijk aandachtspunt. Als tijdens de intake blijkt dat de onderlinge afhankelijkheid er helemaal niet is en iedereen zijn eigen toko runt dan is dat prima. Teamscoach-opleider Martijn Vroemen noemt dit een volkstuinteam. Maar wil je je als groep ontwikkelen, dan is er iets anders nodig…
Voor- en achtergrond
Als het het functioneren van groepen of teams wil bekijken, is het ‘omgekeerd kijken’ een belangrijke vaardigheid. Het uitgangspunt is dat je naar een onbeschreven blad kijkt en observeert hoe de ruimte wordt ingenomen. Je hoeft maar een vraag te stellen en de dynamiek ontvouwt zich in patronen. Wie voert de boventoon, wie spreken zich niet uit, is er leider in de groep? Is dat diegene die deze rol ook heeft. Je krijgt dan een beeld met een voor- en een achtergrond. Door de achtergrond te versterken (of de waterlijn te laten zakken in Deep Democracy termen) doorbreek je de status qua en ontstaat vaak spanning. De verschillen, die er altijd al waren maar niet werden uitgesproken, worden zichtbaar.
Bovenstroom en onderstroom
Op dat moment is het aan de groep om hiermee om te gaan. De interactie is dan bepalend. Waar jullie als groep tegenaan lopen, bepaalt wat jullie nodig hebben. Hoever jullie daar in willen gaan is aan jullie zelf. Het doel (of de meetlat), die jullie zelf samen hebben vastgesteld, is dan bepalend. Zo zijn interventies op de bovenstroom, met aanpassingen soms voldoende. Maar willen jullie samen afspraken maken of samen besluiten nemen, dan is het goede gesprek met elkaar noodzakelijk. Dieperliggende vragen komen dan boven tafel: Mag je hier jezelf zijn? Is het hier veilig genoeg om te zeggen wat je echt denkt?
Iedere groep heeft een kip of ei paradox: om samen besluiten te nemen heb je een afspraak nodig over hoe je sdat samen wil doen. Om hierover afspraken te maken heb je een gezamenlijk besluit nodig.
De 3 V’s van verandering: Vertrouwen, verbinding en (psychologische) veiligheid.